روایت چاینا مال؛ نماد تسلط اقتصادی چین در آفریقا

به گزارش پایگاه خبری تیترصنعت، مرکز خرید عظیم «چاینا مال» در کامپالا، پایتخت اوگاندا، تصویری زنده از تسلط بی‌چون و چرای کالاهای چینی بر بازارهای آفریقاست. این مرکز، نمادی از عدم توازن تجاری نگران‌کننده‌ای است که ذهن سیاست‌گذاران آفریقایی را به خود مشغول کرده است. مجموع تجارت چین و آفریقا به ۲۹۶ میلیارد دلار رسیده که صادرات چین (۱۷۹ میلیارد دلار) به مراتب بیشتر از صادرات آفریقا به چین (۱۱۷ میلیارد دلار) است و این رقم سالانه ۱۲ درصد رشد دارد.

تعرفه صفر؛ کلید ادغام عمیق‌تر در زنجیره تأمین چین-محور

چین اخیراً پیشنهاد دسترسی بدون تعرفه به کشورهای آفریقایی را مطرح کرده که با استقبال این کشورها روبرو شده است. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا در حال لغو توافق تعرفه صفر خود با آفریقا و محدود کردن کمک‌های اقتصادی و مهاجرت به این قاره است. سیاست تعرفه صفر چین، هرچند تأثیر فوری اقتصادی محدودی دارد، اما باعث ادغام عمیق‌تر اقتصادهای آفریقایی در زنجیره تأمین چین می‌شود، به ویژه در شرایطی که اقتصاد جهانی به سمت چندقطبی شدن پیش می‌رود.

چین؛ از واردات مواد خام تا سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین

بخش عمده واردات چین از آفریقا شامل نفت، مواد معدنی و منابع خام است که پیش از این نیز از تعرفه معاف بودند. با این حال، چین در سال‌های اخیر به تسهیل صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی آفریقا نیز متعهد شده و سرمایه‌گذاری خود را به بخش‌های نوظهوری مانند لجستیک، اقتصاد دیجیتال، انرژی پاک و فناوری‌های پیشرفته مانند شبکه‌های مخابراتی 4G و 5G، ماهواره‌ها و خودروهای برقی گسترش داده است.

رقابت چین با آمریکا و دیگر قدرت‌ها در آفریقا

در حالی که چین با سیاست تعرفه صفر و سرمایه‌گذاری‌های کلان در آفریقا نفوذ خود را افزایش می‌دهد، آمریکا در حال بازنگری در سیاست‌های خود نسبت به این قاره است. کشورهای آفریقایی نیز تلاش می‌کنند با جذب سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی، ارائه منابع معدنی ارزشمند و پذیرش اتباع اخراجی، رضایت واشنگتن را جلب کنند. با این وجود، چین به عنوان شریک سخاوتمندتر و با رویکردی متفاوت، جایگاه خود را تثبیت کرده است.

پیامدهای سیاسی و اقتصادی حضور چین در آفریقا

حضور چین در آفریقا تنها جنبه اقتصادی ندارد؛ این کشور با نفوذ در کشورهای آفریقایی، نقش مهمی در عرصه‌های سیاسی بین‌المللی ایفا می‌کند، از جمله کاهش تعداد کشورهایی که تایوان را به رسمیت می‌شناسند و کسب حمایت سیاسی در سازمان ملل. این استراتژی چین، نشان‌دهنده تمایل پکن به تبدیل شدن به قهرمان جهان جنوب و افزایش نفوذ خود در نهادهای بین‌المللی است.

با وجود مزایای اقتصادی، پروژه‌های چینی در آفریقا با انتقادات جدی مواجه‌اند؛ از جمله استفاده از نیروی کار چینی به جای نیروی کار محلی، ایجاد بدهی‌های سنگین برای کشورهای آفریقایی و محدودیت‌های لجستیکی و استانداردی که مانع رقابت‌پذیری کامل محصولات آفریقایی در بازار چین می‌شود. همچنین نگرانی‌هایی درباره «دیپلماسی تله بدهی» و فشارهای اقتصادی چین بر کشورهای بدهکار وجود دارد.

چین با سیاست تعرفه صفر، سرمایه‌گذاری‌های گسترده و رویکردی همه‌جانبه، در حال تثبیت جایگاه خود به عنوان بازیگر اصلی اقتصادی و سیاسی در آفریقا است. این روند، ضمن ایجاد فرصت‌های جدید برای کشورهای آفریقایی، چالش‌های ساختاری و سیاسی نیز به همراه دارد که آینده همکاری‌های چین و آفریقا را پیچیده و چندوجهی می‌سازد.