گزارش تحلیلی پایگاه خبری تیترصنعت، بازار سرمایه ایران طی دهه اخیر تحولات کم‌سابقه‌ای را پشت سر گذاشته است. بررسی نسبت قیمت به درآمد (P/E) در شهریورماه هر سال نشان می‌دهد که این شاخص کلیدی، از آرامش سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ تا انفجار تاریخی سال ۱۳۹۹ و سپس بازگشت به تعادل در سال‌های اخیر، مسیر پرالتهابی را طی کرده است.
۱. ثبات نسبی در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸
در پنج‌ساله نخست، میانگین P/E بازار عمدتاً در محدوده ۵ تا ۷ واحد قرار داشت؛ رقمی که بیانگر بازاری متعادل و منطقی در مقایسه با بسیاری از اقتصادهای نوظهور بود. کنترل تورم، محدودیت ورود سرمایه‌های هیجانی و ثبات نسبی سیاست‌های اقتصادی، دلایل اصلی این آرامش به شمار می‌روند.
۲. جهش تاریخی سال ۱۳۹۹
سال ۱۳۹۹ نقطه عطفی در تاریخ بورس ایران بود؛ جایی که نسبت P/E با رسیدن به ۲۷.۶ واحد، رکوردی بی‌سابقه ثبت کرد. هجوم بی‌محابای نقدینگی در دوران کرونا، تبلیغات گسترده دولتی برای هدایت سرمایه‌های خرد به بازار سرمایه و رشد افسارگسیخته قیمت سهام بدون تناسب با سودآوری واقعی شرکت‌ها، موجب شکل‌گیری یکی از بزرگ‌ترین حباب‌های تاریخ بورس شد. این جهش کوتاه‌مدت اما، سرآغاز سقوطی تلخ برای بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بود.
۳. دوران اصلاح و بازگشت به واقعیت (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴)
پس از ریزش بازار، میانگین P/E در سال ۱۴۰۰ به سطح ۹.۸ واحد کاهش یافت و در ادامه، طی سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ عمدتاً در بازه ۶ تا ۸ واحد تثبیت شد. این بازگشت به محدوده‌های منطقی، نشانه‌ای از واقع‌بینانه‌تر شدن ارزش‌گذاری سهام و چرخش تدریجی سرمایه‌گذاران به سمت تحلیل‌های بنیادی بود. در نهایت، در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، نسبت P/E دوباره به ۵.۵ واحد بازگشت؛ سطحی که دقیقاً مشابه سال ۱۳۹۴ است.
۴. پیامدها و چشم‌انداز آینده
بازگشت به محدوده‌های پایین P/E حاکی از ارزندگی نسبی بازار برای سرمایه‌گذاران بلندمدت است.
تجربه تلخ سال ۱۳۹۹ نشان داد که سیاست‌های هیجانی و تبلیغات دولتی می‌تواند به شکل‌گیری حباب‌های خطرناک منجر شود.
آینده این شاخص همچنان وابسته به متغیرهای کلان اقتصادی همچون تورم، نرخ ارز، سیاست‌های پولی و وضعیت تحریم‌ها خواهد بود.
آینده بازار بورس ایران
بورس ایران طی یک دهه اخیر، از آرامش سال‌های میانی دهه ۹۰ تا جهش ۱۳۹۹ و بازگشت به نقطه آغاز در ۱۴۰۴، تجربه‌ای پر از درس برای سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران رقم زده است. اکنون بازار در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند به فرصتی طلایی برای سرمایه‌گذاران صبور تبدیل شود؛ فرصتی که تنها در صورت ثبات سیاست‌های اقتصادی و پرهیز از تصمیمات شتابزده، به شکوفایی واقعی خواهد رسید.
نظرات کاربران