اجلاس سراسری دبیران اجرایی اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور در دوره دهم، روز دوشنبه 20 مرداد ماه 1404 با حضور رییس، اعضای هیئت رییسه و دبیرکل اتاق ایران در تهران برگزار می‌شود. یادداشت عبدالرسول غلامی، دبیر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بوشهر را در زمینه «چابک‌سازی و توسعه خدمت‌محور اتاق‌های بازرگانی» در ادامه می‌خوانیم:
ماهیت اصلی و اولیه تاسیس اتاق‌های بازرگانی، حلّ و فصل مسائل و مشکلات فعالان اقتصادی و به عبارتی نمایندگی کسب‌وکارهای جامعه بود که نقش سنتی و آن را به عنوان اتاق‌های دولتی‌محور یا همان اتاق‌های نسل اول با مسئولیتی در سطح رایزنی با دولت و نظام حاکم، با انگیزه تعدیل و یا تغییر قوانین، مقررات و رویه‌های موضوعه اقتصادی با هدف تسهیل فعالیت فعالان اقتصادی می‌شناسیم.
اما ارائه خدمات مختلف به اعضا و به تعبیری تمرکز بر اعضا به عنوان اصلی‌ترین ثروت اتاق، مایه اصلی پدید آمدن و ظهور اتاق‌های بازرگانی نسل دوم (اتاق‌های عضو محور) شد که در این دوران شاهد ارائه خدماتی همچون خدمات آموزشی، تسریع در صدور کارت عضویت و بازرگانی، صدور گواهی مبدأ و ایجاد شبکه‌های مرتبط می‌باشیم.
اما اهمیت و اثرگذاری جامعه مدنی بر همه ارکان بویژه رکن اقتصادی، بایستگی مسئولیت اجتماعی را به عنوان شاخصی اصیل در تولد اتاق‌های نسل سوم نشان می‌دهد. به عبارتی اتاق‌های نسل سوم، اتاق‌هایی جامعه‌محور بود که علاوه بر انجام ماموریت‌های قبلی خود موضوع مسئولیت اجتماعی و ارتباط میان کسب‌وکارها و جامعه مدنی را به عنوان یک اصل اساسی در انجام مأموریتش مدنظر قرار داد و اقتصاد را عامل کارا برای ارتقای زیرساخت‌های اجتماعی تلقی نموده و به دغدغه‌های مختلفی همچون زنان، جوانان و توسعه عدالت اجتماعی در تمامی حوزه‌ها التفاتی ویژه داشت.
اتاق‌های کنونی کشورمان، تلفیقی از اتاق‌های سه گانه معروض، در همه بخش‌ها محسوب می‌شوند. ارائه خدماتی مانند: صدور و تمدید کارت بازرگانی و عضویت، صدور گواهی مبدأ – ارائه مشاوره‌های تخصصی، اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری، مرکز داوری، پژوهش و تحقیقات اقتصادی، تحلیل‌های آماری، تشکیل و توسعه تشکّل‌ها و توسعه خدمات در عرصه مسئولیت اجتماعی (مدرسه‌سازی، ساخت و تجهیز بیمارستان، مقابله با اتفاقات غیرمترقبه مانند کرونا و …) از جمله تکالیفی است که اتاق‌های کنونی کشور به انجام آنها سرگرم هستند.
اگرچه تا حصول تمامی اهداف مدنظر اتاق‌های نسل سوم کماکان فاصله‌ها داریم و ضرورت دارد به این مقوله پراهمیت بیشتر پرداخته شود تا زمینه ورود به نسل چهارم اتاق‌های بازرگانی فراهم گردد، اتاق‌هایی که با ازدیاد اعضا و ایجاد شبکه‌های گسترده می‌کوشند در توسعه پایدار جهانی ایفای نقش نمایند، توسعه‌ای که بر سه رکن حاکمیت، اتاق بازرگانی و جامعه مدنی استوار است.
اتاق‌های نسل چهارم علاوه بر رفع نیازهای ذی‌نفعان و حضوری هدفمند و نتیجه‌بخش در انجام مسئولیت اجتماعی خود، توجه ویژه‌ای هم به شرکت‌های نوپا به‌ویژه شرکت‌های SME به عنوان رکن اصلی اقتصاد جهانی دارد.
لذا اگر بناست اتاق بازرگانی، بازیگری اثرگذار در تحقق رشد و توسعه اقتصادی کشور قلمداد گردد، باید به سازمانی کارآمدتر از حال حاضر تبدیل شود تا بتواند کارگزاری موفق برای بخش خصوصی اقتصادی جامعه باشد، بخشی که بدون آن حتی تصور پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور، کاری عبث و باطل است و بر همین مبناست که باید اذعان نمود، از ویژگی‌های یک سازمان کارآمد، چابکی آن در به انجام رساندن ماموریت‌ها می‌باشد. چابکی یک سازمان، محصول طراحی دقیق و اصولی ساختارها، فرایندها و شرح مشاغل سازمانی می‌باشد. نگاه اصولی و علمی به سازمان باعث می‌شود که تحقق چشم‌انداز، اجرای ماموریت‌ها و رسیدن به اهداف سازمانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن، با استفاده از کمترین منابع و به بهترین کیفیت ممکن میسر گردد.
با در نظر گرفتن این موضوعات، بایستی اشاره نمود که اتاق‌های بازرگانی نیز به منظور پاسخگویی به نیاز های بخش خصوصی و ارتقای توانمندی‌های خود در واکنش به تحولات سریع بازارهای جهانی، فناوری‌های پیشرفته و ذهنیت نیروی انسانی کارامد، بایستی چابکی سازمان خود را ارتقا بخشد. چایکی اتاق‌های بازرگانی، تنها و تنها زمانی محقق می‌شود که متناسب با ظرفیت‌های علمی و تجربی موجود در سازمان و مشاوران قوی، اقدام به بازطراحی مدل حکمرانی، برنامه راهبردی و همه ساختارها و فرایندها شود. از منظر دیگر، چابکی سازمانی اتاق‌های بازرگانی با توجه به پیاده‌سازی چندین مولفه در اتاق‌ها منوط خواهد بود که از جمله آنها به برخی از موارد ذیل اشاره نمود.
الف) تلاش برای تحقق سازمان یادگیرنده: لازمه پیاده‌سازی الگوی یک سازمان یادگیرنده آن است که نظام مدیریت دانش در اتاق‌های بازرگانی اجرایی گردد. به این منظور ضروری است که ساختارها و فرآیندهای لازم برای ثبت دانش ضمنی در نیروهای اتاق‌های بازرگانی طراحی و پیاده‌سازی شده و با اتکای روش‌های علمی تلاش شود تا این دانش ضمنی، به دانش صریح مبدل شود و از بروز تکرار تجربه‌های شکست‌خورده قبلی ممانعت به عمل آید. تنها در این صورت است که در راستای ارتقا چابکی فرآیندها، همه بخش‌های سازمان به‌طور مستمر مورد ارزیابی مجدد و بازبینی قرار گرفته و با ارئه مدل‌های جدید، نواقص قبلی ساختارها و فرآیندها مرتفع خواهد شد و ماموریت‌های سازمان در زمان کوتاه‌تر و کیفیت بالاتر اجرایی می‌گردد.
ب) تلاش برای تحقق سازمان کارآفرین: در جهان امروز، یک سازمان تنها در صورتی موفق خواهد شد که از ویژگی‌های کارآفرینانه برخوردار باشد. یک سازمان کارآفرین، سازمانی است که به طور مستمر مسائل درونی و بیرونی را پایش و شناسایی کرده و با رویکرد خلق ارزش برای خود و همه ذی‌نفعان کلیدی، اقدام به ارائه راهکار و رفع مسائل می‌نماید. در مسیر رفع مسائل، بی‌تردید آنچه اهمیت دارد استفاده از رویکردهای نوآورانه و خلاقانه است، به نحوی که بیشترین منافع متوجه سازمان و ذی‌نفعانش گردد.
ج) تلاش برای تحقق سازمان استراتژیک: بی‌تردید یک سازمان، موفق به برداشتن گام برای تحقق سازمان یادگیرنده و کارآفرین نخواهد شد، مگر آنکه خود را به سازمانی استراتژیک مبدل نماید. همانطور که پیشتر اشاره شد، اتاق‌های بازرگانی نیز بایستی تمام فعالیت‌های خود را در راستای تحقق چشم‌انداز و اهدافی مشخص قرار دهند. برخورداری از یک برنامه استراتژیک یا فرهنگ استراتژیک یا رفتار استراتژیک، از ضروری‌ترین مولفه‌های شکل‌گیری یک سازمان استراتژیک خواهد بود.
تردیدی نیست که سه عنصر کلیدی بالا، تنها در صورتی محقق خواهد شد که یک فرهنگ سازمانی کارآمد در اتاق‌های بازرگانی حاکم باشد، به نحوی که الگوی رفتاری همه کارکنان و ارکان اتاق‌های بازرگانی در چارچوبی استراتژیک شکل گرفته و بازتولید شود. با استفاده از مولفه‌های بالاست که اتاق‌های بازرگانی می‌توانند بهترین خدمات را به ذی‌نفعان خود ارائه نمایند.
تلاش برای توسعه خدمت‌محور اتاق‌های بازگانی، یک ضرورت برای تحقق رشد و توسعه اقتصادی کشور است و در واقع تنها زمانی بخش خصوصی و فعالان اقتصادی در نیل به اهداف خود موفق خواهند شد که اتاق‌های بازرگانی که نمایندگی ایشان را برعهده دارد، بتواند بهترین و با کیفیت‌ترین خدمات را به ایشان ارائه نماید.
خدمات اتاق‌های بازرگانی استانی نیز بایستی به همه ذی‌نفعان اصلی یعنی بخش خصوصی، دولت ، مردم و اتاق بازرگانی ایران ارائه شود و در این مسیر بهترین خدمات مشورتی، آموزشی، پژوهشی در حوزه کسب‌وکار و بنگاه‌داری به بخش خصوصی، در حوزه سیاست‌گذاری به دولت، در حوزه مسئولیت اجتماعی، فرهنگی و مقابله با فقر و نابرابری به آحاد جامعه و مردم و در حوزه حکمرانی مطلوب به اتاق بازرگانی ایران ارائه گردد.
که در این مسیر و در طی دور‌ه‌های نهم و دهم، اتاق بوشهر با عنایت به برنامه راهبردی خود، ارائه خدمات ذاتی، ماموریت‌های زیر را در دستور کار قرار داده است:
ایفای نقش موثر در تحقق اهداف اتاق ایران در استان و هماهنگی با سایر اتاق‌های کشور
ارائه مشورت و مشارکت در فرآیند تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ارکان حاکمیتی در استان و کشور
کمک به ایجاد فضای مساعد کارآفرینی و رفع موانع کسب‌وکار
بهبود مستمر ساختار، سازمان، تشکیلات و فرآیندهای اتاق
تنظیم وظایف و روابط، مشارکت و تعامل موثر با اتاق ایران و سایر اتاق‌های کشور
تثبیت اتاق بوشهر به عنوان ستاد «بخش خصوصی» در جایگاه مرجع صدای جامعه کسب‌وکار استان
تبدیل اتاق بوشهر به نقشی عملیاتی به عنوان مشاور سه قوه و اتاقی مطالبه‌گر
توسعه مسئولیت اجتماعی و تاثیرگذاری بر جامعه
برخورداری از برنامه‌ای راهبردی با اهدافی مشخص و تعریف شده
و در پایان یادآوری می‌گردد که بدون تردید چابک‌سازی و توسعه خدمت‌محور اتاق‌های بازرگانی در پرتو خلق «اتاق یادگیرنده، کارآفرین و استراتژیک» ممکن و میسر خواهد بود و این یادداشت کوتاه، دعوتی است از همه همکاران محترم در اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور به برداشتن گامی بلند در راستای تحقق رشد و توسعه اقتصادی ایران، تا بخش خصوصی کشور ایران نیز ماموریت خود را در این مقطع خاص تاریخی برای آبادانی کشور به انجام رسانده باشد.
نظرات کاربران