نقش معدن در تولید ناخالص داخلی ایران
دکتر علی نجم‌الدیناستاد مهندسی معدن دانشگاه تهران با اشاره به گزارش‌های مختلف، سهم بخش معدن را در اقتصاد ایران پایین ارزیابی می‌کند. به گفته ایشان، سهم معدن در تولید ناخالص داخلی کشور کمتر از ۲ درصد است که با توجه به دارا بودن حدود یک درصد ذخایر معدنی جهان، این رقم بسیار ناچیز است. در مقایسه با کشورهای پیشرو در معدنکاری مانند استرالیا و کانادا که سهم معدن آنها بیش از ۶ درصد است، ایران فاصله زیادی دارد.
وی تاکید می‌کند که این وضعیت ناشی از عدم تکمیل زنجیره ارزش معدنی است؛ زنجیره‌ای که از اکتشاف، استخراج، فرآوری، بازیافت تا بازاریابی و توزیع محصول ادامه دارد و هر حلقه آن در ایجاد ارزش افزوده نقش حیاتی دارد. بنابراین، توسعه پایدار معدن مستلزم مدیریت صحیح این زنجیره و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است که می‌تواند اشتغال‌زایی و استقلال صنعتی را به دنبال داشته باشد.
چالش‌های اصلی معدنکاری در ایران
علی نجم‌الدین مهم‌ترین چالش‌های بخش معدن را چنین برمی‌شمارد:
مشکلات زیست‌محیطی ناشی از معدنکاری که شامل آلودگی آب، خاک و هوا می‌شود و نیازمند استفاده از فناوری‌های سبز و کاهش تولید پسماند است.
کمبود نیروی انسانی ماهر به دلیل سختی کار و مسائل ایمنی در معادن که رغبت به فعالیت در این حوزه را کاهش داده است.
چالش‌های مالی و تجهیزات، کاهش عیار سنگ‌ها و سختی استخراج معادن جدید.
نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش پژوهش و فناوری برای ارتقای بهره‌وری و توسعه فرآیندهای بهینه.
وی راهکار مقابله با این مشکلات را استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، سیستم‌های پایش هوشمند و اتوماسیون می‌داند که علاوه بر افزایش بهره‌وری، اثرات زیست‌محیطی را کاهش داده و ایمنی را بهبود می‌بخشند.
نقش فناوری‌های نوین در توسعه معدنکاری
علی نجم‌الدین تاکید دارد که فناوری‌های نوین، به ویژه فناوری‌های سبز و هوشمند، می‌توانند تحول اساسی در معدنکاری ایران ایجاد کنند. این فناوری‌ها باعث کاهش پسماند و مصرف انرژی، افزایش ایمنی و بهینه‌سازی فرآیندها می‌شوند و به توسعه صنایع تبدیلی و خلق ارزش افزوده کمک می‌کنند. وی همچنین بر اهمیت بومی‌سازی این فناوری‌ها با توجه به شرایط خاص کشور مانند محدودیت منابع آبی تأکید می‌کند تا سیاست‌های معدنی متناسب با نیازهای ملی تنظیم شود.
با وجود ظرفیت‌های عظیم معدنی ایران، سهم این بخش در اقتصاد کشور هنوز قابل قبول نیست و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری در فناوری و نیروی انسانی و توجه ویژه به مسائل زیست‌محیطی است. علی نجم‌الدین معتقد است که با بهره‌گیری از زنجیره ارزش معدنی و فناوری‌های پیشرفته می‌توان معدن را به موتور محرکه توسعه اقتصادی و اشتغال پایدار تبدیل کرد.
نظرات کاربران