به گزارش تیترصنعت، در دنیای امروز که فناوری‌های نوین با شتابی بی‌سابقه در حال دگرگون‌سازی ساختارهای اقتصادی هستند، مناطق آزاد تجاری نیز ناگزیر از بازتعریف نقش و عملکرد خود در بستر تحولات دیجیتال هستند. گذار از الگوی سنتی به نسل چهارم مناطق آزاد، یعنی مناطق هوشمند، ضرورتی راهبردی برای آینده‌نگری و ارتقای مزیت رقابتی ایران در عرصه تجارت بین‌الملل به شمار می‌رود.

مناطق آزاد نسل چهارم با تکیه بر زیرساخت‌های دیجیتال، فناوری‌های نوین اطلاعات، داده‌محوری و اتوماسیون فرآیندها، بستری برای تحقق حکمرانی هوشمند اقتصادی فراهم می‌کنند. این مناطق نه‌تنها از ظرفیت جذب سرمایه‌گذاران فناور بهره‌مند می‌شوند، بلکه می‌توانند به سکوی پرتاب شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور داخلی نیز تبدیل شوند. شکل‌گیری دولت الکترونیک، گمرک هوشمند، پنجره واحد دیجیتال خدمات، بانکداری باز و همچنین زیرساخت‌های اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی از جمله ارکان اصلی این تحول ساختاری‌اند.

در ایران، مناطق آزاد می‌توانند پیشگام تحقق اقتصاد دیجیتال باشند؛ به شرط آن‌که نگاه توسعه‌ای به فناوری صرفاً محدود به ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی نماند و سرمایه‌گذاری جدی در ارتقای سرمایه انسانی، تسهیلگری مقررات‌زدایی، و پشتیبانی از اکوسیستم نوآوری انجام گیرد. همچنین همکاری نزدیک با بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی در توسعه پلتفرم‌های بومی و ایجاد درگاه‌های خدمات‌محور، زمینه‌ساز تحولی پایدار در این حوزه خواهد بود.

حرکت به‌سوی مناطق آزاد هوشمند، تنها یک انتخاب فناورانه نیست؛ بلکه ضرورتی استراتژیک برای پاسخ به تحولات اقتصاد جهانی، رقابت منطقه‌ای، و نیازهای روزافزون سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی است. مناطق آزاد نسل جدید می‌توانند در صورتی که با نگاه هوشمندانه و آینده‌محور راهبری شوند، ایران را به یکی از بازیگران اصلی در عرصه تجارت دیجیتال منطقه و حتی فرامنطقه‌ای تبدیل کنند.

نگارنده: دکتر کمال ابراهیمی کاوری، مدرس دانشگاه و کارشناس برجسته مناطق آزاد تجاری